woensdag 22 juni 2011

Hongaars archiefcongres (2)

Gisteravond boeiend gesprek gevoerd met de voorzitter van de Hongaarse vereniging van archivarissen, Arpád Tyekvicska. Hij vroeg mij wat ik vind van de opzet van hun congres, waarbij collega's uit omliggende landen worden uitgenodigd. Ik heb hem gezegd dat heel zinnig te vinden, zo bouw je aan een netwerk dat verder reikt dan je eigen land. Hij vertelde dat hij het jammer vind dat de Duitse beroepsvereniging al een paar jaar geen vertegenwoordiger meer stuurt, terwijl de Hongaarse vereniging hecht aan zoveel mogelijk contact met Centraal- en Oosteuropa. Daarom stelde hij het ook bijzonder op prijs dat de ICA in mijn persoon en daarmee met een vertegewoordiger uit West-Europa, in Balatonfüred aanwezig was. Het is voor de Hongaren net als voor de andere Oosteuropeanen andersom overigens vrijwel onmogelijk om deel te nemen aan internationale archiefcongressen. De kosten daarvan zijn veel te hoog. Niet zo gek als je bedenkt dat de directeur van een regioarchief ("comitat") zo'n 600 Euro verdient, dat is heel wat anders dan het salaris van een daarmee te vergelijken Nederlands rhc-directeur!
Ook Arpád Tyekvicska liet weten dat hij tevreden is met de uitkomsten van het overleg over de archieven van de geheime dienst; mocht het nodig zijn dan doet hij dit najaar een beroep op de ICA en op zusterverenigingen.
Vandaag bezocht ik het stadsarchief van Boedapest. Een heel modern gebouw, opgeleverd in 2004 en een van de weinige met een kunstmatig geklimatiseerd depot. Dat is nu wel een molensteen, liever had men een mengvorm, waarbij de installatie kan worden uitgezet, want het systeem is eigenlijk onbetaalbaar.
Interessant is hoe bij de Hongaren met openbaarheid wordt omgegaan. Archieven uit de communistische periode zijn maar gedeeltelijk openbaar. Wetenschappers krijgen wel toegang, maar moeten daarvoor een schrijven van een universiteit of wetenschappelijk instituut overleggen. Toen ik vroeg waarom dit niet aan de archivaris wordt overgelaten, kreeg ik als antwoord dat men dit na 1989 niet meer wilde. Destijds werd de archivaris gezien als verlengstuk van het communistische systeem, een waakhond over archieven dus en dat moest voortaan afgelopen zijn! Opvallend in het stadsarchief is het aparte loket voor aanvragers van bouwtekeningen. Die wil men gezien de eigen vraagstelling niet op de (stille) studiezaal te woord staan.
Terugblikkend op deze reis realiseer ik me hoe belangrijk de Oosteuropese collega's het contact met de collega's in het Westen vinden. Maar eens zien wat we daaraan kunnen doen!

dinsdag 21 juni 2011

Hongaars archiefcongres (1)

Het is vandaag alweer mijn derde dag in Hongarije, waar ik de International Council on Archives vertegenwoordig bij de viering van het 25 jarig bestaan van de Hongaarse vereniging van archivarissen. Zondag ben ik allervriendelijkst ontvangen door Gabriella Trostovsky, de adjunct-directeur van het Nationaal Archief. Ze leidde mij rond door het prachtige, majestueuze gebouw van haar Archief in Boedapest. In de hal en het trappenhuis wordt de Hongaarse geschiedenis verbeeld en ook andere ruimten ademen een bijzondere sfeer. Hoe mooi ook, het gebouw heeft veel beperkingen. De leeszaal is te klein, zodat regelmatig bezoekers moeten worden weggestuurd. Ook de expositieruimte laate wensen over. De depots zijn niet geklimatiseerd en een aantal werkruimten ligt aan de zonzijde, waar 's zomers eigenlijk niet kan worden gewerkt.
Aan het Hongaarse congres nemen uiteraard Hongaren deel, maar ook archivarissen uit andere Midden- en Oosteuropese landen zijn er te vinden (Polen, Slovaken, Roemenen, Serven, Oekraïeners, Bosniërs, Slovenen en Oostenrijkers). Daaronder zijn ook archivarissen die behoren tot de Hongaarse minderheden in een aantal van die landen. Dat leidt tot onverwachte, boeiende gesprekken over hoe je identiteit te bewaren, over de Groot-Hongaarse gedachte, over de rol van mnderheden binnen de EU.
Bij de Hongaarse collega's heb ik geïnformeerd naar de kwestie van de archieven van de geheime dienst die vernietigd dreigen te worden. Zij vertelden mij dat de dreiging is afgewend. Er heeft overleg plaats gevonden met de regering en de geheime dienst. Daarbij bleek dat de geheime dienst zelf een tegenstander is van vernietiging. In ieder geval is het wachten nu op een wetsvoorstel dit najaar, dat allereerst aan de archiefvereniging zal worden voorgelegd. Verdere buitenlandse actie is wat hun betreft nu niet nodig en ook niet wenselijk.
Vandaag heb ik deelgenomen aan een internationaal forum en het nodige gehoord over de problemen waar onze Oosteuropese collega's mee kampen. Allerbelangrijkst is de economische crisis die tot dramatische daling van budgetten leidt. Het stadsarchief van Budapest moet bijvoorbeeld een zesde deel van de formatie ontslaan. In Slowakije zal er voorlopig geen denken zijn aan een e-depot, simpelweg omdat er geen geld is. Ook is wel heel duidelijk dat lobbyen geen optie is voor onze collega's daar: het aanspreken van politici om zo onheil voor de archieven af te wenden, wordt door de overheden volstrekt niet gewaardeerd. En dat zijn wel de werkgevers.... Ik prijs me dan heel gelukkig met de ruimte die er in Nederland is om voor onze sector op te komen!

dinsdag 7 juni 2011

Internationale Archievendag

Morgen, 9 juni, is het Internationale Archievendag. Dat is voor mij een dag om stil te staan bij ons mooie beroep. Een beroep dat van grote betekenis is voor het behoud van informatie en daarmee voor de democratische rechtsstaat, maar ook voor de kennis van ons verleden. Deze dag biedt ook een goede gelegenheid om aandacht te vragen voor de Universele Verklaring over Archieven. De Nederlandse vertaling daarvan werd gisteren vastgesteld tijdens de KVAN dagen in Leeuwarden en is op de website van de beroepsvereniging te vinden: www.kvan.nl/files/nota/UNIVERSELE_VERKLARING_OVER_ARCHIEVEN_2.pdf.
De Internationale Archievendag is overigens een initiatief van de International Council on Archives en wordt over de hele wereld gevierd. De datum verwijst naar de dag waarop deze organisatie in 1948 werd opgericht (www.ica.org/1561/international-archives-day/celebrate-the-international-archives-day.html).