83. Deutscher Archivtag

Van 25-27 september was ik de gast van de Duitse zustervereniging van archivarissen tijdens de Deutscher Archivtag, met dit jaar als thema Archive ohne Grenzen. Erschliessung und Zugang im europaïschen und internationalen Kontext. Traditiegetrouw begon die op woensdag met een boeiende uitwisseling tussen de buitenlandse deelnemers. Daaronder was ook de voorzitter van de Russische beroepsvereniging, die enthousiast vertelde over de congressen die zij organiseren en die de aanwezigen naar Moskou uitnodigde. Niet aan de orde kwam wat mij later door Duitse collega's werd verteld over archivaris Alexander Dudarjev, de directeur van het Documentatiecentrum van de oblast Archangelsk. Hij heeft vanaf december 2011 een jaar lang gevangen gezeten omdat hij in 2008 meewerkte aan een onderzoek naar de deportatie van Wolga Duitsers, een onderzoek dat mede in opdracht van het Duitse Rode Kruis werd ondernomen. De beschuldiging luidde handelen tegen de dataprotectie regelgeving en het schenden van de privacy van de betrokkenen (!). Helaas is onze Russische collega al spoedig weer naar Moskou afgereisd; ik had graag zijn mening vernomen.

De keynote spreker tijdens de opening was de Ethiopische keizerlijke prins Asfa-Wossen Asserate. Hij wees er op dat de Westerse cultuur de eeuwen door beïnvloed is door andere culturen; wat nu als westers beschaafd geldt, was dat ooit niet. Je daarvan bewust zijn bevordert de integratie. Archieven, zo zei hij, spelen daarbij een belangrijke rol. Deze prins is een begaafd spreker; ook al bracht hij mij niets nieuws, toch werkte zijn betoog inspirerend.

Donderdag werd de dag geopend met lezingen over de archieven van de Volkenbond in Genève en van de EU in Florence. Jammer dat we niet veel meer vernamen dan dat wat op de betreffende websites ook  te lezen is. Het verhaal van de directeur van het Landesarchiv Saarbrücken was interessanter. Hij wees er op dat onderzoek naar de recente geschiedenis van het Saargebied lastig is. De bronnen liggen in Genève bij de VN (archieven van de Volkenbond, dat het gebied van 1920-1935 bestuurde), in het Nationaal Archief in Luxemburg (archieven van de Westeuropese Unie, dat de hereniging in 1957 na jaren Frans bestuur met Duitsland regelde), maar ook in Berlijn, Parijs en in het huidige Saarland zelf.

De meeste lezingen die ik bijwoonde over archiefprojecten waren inhoudelijk historisch van aard. Heel interessant, maar graag hoorde ik het achterliggende verhaal. In Weimar bijvoorbeeld is door samenwerking van verschillende instellingen, zoals het Hauptstaatsarchiv, de Anna Amalia Bibliothek en de Hochschule für Musik Franz Liszt een compleet en gedetailleerd overzicht tot stand gekomen van alle voorstellingen in het Hoftheater. Graag had ik vernomen hoe de financiering tot stand kwam, hoe de verschillende disciplines het eens werden over de inrichting van de databases en wat men van open data vindt, maar daar was eigenlijk geen ruimte voor.
Het congres van dit jaar bood een boeiend zicht op de ontwikkelingen in het Duitse archiefveld. Maar innovatieve ideeën bracht ik niet mee naar huis! Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat er geen vernieuwing is bij onze oosterburen. Het congres werkte voor mij vooral bevestigend: we zijn in ons land, in Gelderland en Arnhem op het goede spoor met digitalisering, e-depot en samenwerking. En die bevestiging is heel stimulerend!